Vastgoedwereld snapt niet waarom topman van de Merwede Group gearresteerd is;
De politie kan ook de verkeerde optelsom maken

Geen kwaad woord over P.

Het Parool, 17 juni 2004

Door LOES DE FAUWE

AMSTERDAM - Redelijk afstandelijk, zeker geen type met wie je spontaan een biertje drinkt, zeggen sommigen, maar evengoed wel gesignaleerd in het Amstel Hotel bij een modeshow van Frans Molenaar. Maar dat was dan ook in gezelschap van Neelie Kroes, die met hem bevriend is en voor ontvangsten gebruikmaakt van zijn kasteel-kantoor Bolestein in Maarssen.

Dit laatste gebeurde in elk geval in de tijd dat Jan-Dirk P. geen verdachte was. Nu vastgoedmagnaat P. (47) is teruggebracht tot een initiaal, is het zeker voor Kroes, door de VVD genoemd als opvolger van Frits Bolkenstein als Eurocommissaris, wat ongemakkelijk. Zo wandel je mee in het stralende licht van een van de rijkste Nederlanders, en zo is datzelfde gezelschap een bron van, op zijn minst, lastige vragen.

Lastige vragen krijgen dezer dagen meer mensen, nu bekend is geworden dat justitie de topman van de Merwede Group heeft opgepakt om hem te horen in verband met het onderzoek naar de moord op collega-magnaat Willem Endstra.

Redelijk verbaasd

David Crouwel, met kompaan Herman den Blijker bekend van restaurant De Engel in Rotterdam, doet zaken met P.: zij huren van de Merwede Group de panden van hun horecazaken. Klanten, de bankrelaties, de accountant, ze hingen allemaal gistermorgen al aan de telefoon, zegt Crouwel.

Dat P., met een geschat vermogen van 275 miljoen nummer 57 op de Quote 500-lijst, was gearresteerd, heeft Den Blijker en Crouwel 'redelijk verbaasd'. Ze kennen geen keuriger en integerder huisbaas en ze verwachten dan ook 'dat dit wordt opgelost'. Crouwel: "Als er iemand is bij wie je aan dit soort zaken niet denkt, is het Jan-Dirk wel. En dat geldt ook voor zijn compagnon David Beesemer. Voor de hele Merwede Group eigenlijk."

De verbazing is vaker waar te nemen. In het vastgoedwereldje is het nieuws over de arrestatie van de man die in januari nog de Glazen Baksteen (zeg maar de oeuvreprijs van de sector) in ontvangst mocht nemen, ingeslagen als een bom: de vastgoedwereld, zegt iemand, is helemaal van slag.

Harry Mens, actief in vastgoed, media en voorheen wat politiek, kan zich niet voorstellen dat P. ook maar iets te maken heeft gehad met Endstra. Althans, de laatste tijd niet. "Hij deed tot een jaar of zes geleden geregeld zaken met hem, maar heeft dat toen om hem moverende redenen afgebouwd." Hij moet nog zien waar justitie mee komt: "Ze zijn daar wel vaker voorbarig in het leggen van verbanden."

Uitstekende reputatie

De reputatie van P. is wel in orde. "Nooit iets kwaads over die man gehoord," zegt iemand. "Een heel nette vent," zegt een ander. En dat geldt ook voor compagnon Beesemer: "Uitstekende reputatie bij joods Amsterdam, doet zaken zoals het hoort: hij doet wat hij zegt."

P. heeft vooral in Amsterdam veel onroerend goed. Wat Endstra daarmee te maken had, wordt nu - nadat Endstra half mei op klaarlichte dag voor zijn kantoor was doodgeschoten, nam de politie de gehele administratie in beslag - door de heren van de Fiod nauwkeurig bekeken. En sinds die tijd sterft het van de geruchten. Uit de boedel van Endstra koopt om te beginnen niemand wat. Je weet, legt een handelaar uit, tenslotte nooit wie of wat erachter zit. Er circuleerden afgelopen maand ten kantore, aan lunch- en borreltafels de wildste geruchten. "Meerdere scenario's."

Zo gaat het verhaal dat de moord op Endstra moet worden gezien in het licht van een Oostblok-connectie: de verhuur van treinwagons, waarmee vader Endstra ooit begon, is een bedrijfsonderdeel geworden waar heel veel geld in omging. En of dat vele geld uit criminele hoek kwam, weet je niet. Maar Oost-Europese criminelen, dat weet iedereen, zijn geen lekkere jongens.

Plausibeler is het scenario waarin Endstra, sinds het verhaal ging dat hij 'de bank was van de onderwereld', financiele problemen heeft gekregen. Banken, pensioenfondsen, kortom grote beleggers die ooit in Endstra's vastgoed hadden geinvesteerd, zouden hun geld hebben opgeeist: dat mogen ze doen als de zakenpartner van bedenkelijk allooi blijkt te zijn.

Het gaat om enorme bedragen. Endstra zou veel en snel hebben moeten verkopen, waardoor de investeringen van andere, laten we zeggen niet-institutionele beleggers dusdanig onder druk kwamen te staan dat brokken onvermijdelijk waren. Zo raakt de boedel van een magnaat besmet, want je koopt iets, maar weet niet wie morgen op de stoep staat om alsnog zijn al dan niet contractueel vastgelegde deel op te eisen.

Intussen zit de Fiod te graven. En de portefeuille van Endstra was zo omvangrijk dat bij wijze van spreken iedereen die de laatste tien jaar zaken heeft gedaan op de onroerendgoedmarkt, er wel bij zit.

Nou, niet iedereen, weet een ingewijde. Het ging daar bij Endstra altijd om zo ontzettend veel geld dat je wel kon aannemen dat sprake was van witwaspraktijken, zeggen ze. P., klinkt het weer, past in dat beeld totaal niet. Die zat in een geheel ander circuit, al wist zakenblad Quote, net als Mens, dat hij in het verleden wel degelijk zaken heeft gedaan met Endstra.

De slinkende groep vastgoedhandelaren die zaken bleven doen met Endstra, zegt een ingewijde, was ook van hem afhankelijk: koop maar, Endstra financierde wel. Dat zijn de jongens die de laatste vijf, zes jaar groot zijn geworden.

Van slag

In dat profiel valt P. weer wel. Zijn vermogen heeft zich sinds 1997 verveelvoudigd. Daar ga je al: niet generaliseren. De hoop klinkt dat het mee zal vallen. "De politie kan ook de verkeerde optelsom maken en er verschrikkelijk naast zitten."

Zelfs Quote, dat P. gisteren op de website ('Weer een lid van de 500 in problemen') - grapje - neerzet als bajesklant, benadrukt dat hij verdacht is, wat toch wat anders is dan veroordeeld. Hoofdredacteur Jort Kelder is ook al een beetje van slag. "Ik hoop, nee, ik bid dat dat-ie goed is. Je wilt toch niet in zo'n wereld leven dat je, wanneer je samen in de paskamer van Oger staat, steeds moet denken: is hij wel in orde?"

Dat is de vraag die Jan-Dirk P. nu indringend wordt voorgehouden., onduidelijk op welke gronden. Zijn compagnon Beesemer kunnen we het niet vragen. Die houdt zich, evenals zijn Amsterdamse advocaat L.J. van Eeghen, onbereikbaar. De heren zijn, laten hun secretaresses weten, in bespreking. Buitenshuis.

Vastgoedhandelaar P. laat momenteel in Amsterdam voor zijn Merwede Group een monumentaal pand renoveren op de hoek van de Honthorststraat en de Paulus Potterstraat.foto KLAAS FOPMA