Integriteitsonderzoek Sjoerd Swane;
Zeg Swane en je hebt een verhaal

MAARSSEN - Sedert twintig jaar hangt rond het Maarssense VVD-raadslid Sjoerd Swane de geur van belangenverstrengeling. In opdracht van de gemeente is een onderzoek ingesteld.

De Volkskrant, 31 maart 2005

Door Deedee Derksen en Michiel Haighton

Behalve fractievoorzitter van de VVD, is Sjoerd Swane ook lid van de Provinciale Staten in Utrecht én eigenaar van een reeks bv's. Het is niet altijd duidelijk welke pet Swane op heeft als hij achter de microfoon staat, zijn vaste plek sinds 1984.

Laat in Maarssen de naam Sjoerd Swane vallen en er volgt een verhaal. Of het nou de verhuurder is van een woning aan de Vecht waar Swane enkele jaren verbleef ('hij betaalde structureel zijn huur niet, had een trits aan schuldeisers achter zich aan'), de zakenrelatie van zijn uitgeverij Aurum Publishers ('Swane is een grote boef') of de handelaar in tuinmachines ('de machine moest ik bij Swane thuis afleveren, de rekening bij het stratenmakersbedrijf dat voor de gemeente werkt'). Iedereen heeft zo zijn eigen geschiedenis met Swane.

Belangenverstrengeling, vriendjespolitiek en machtsmisbruik; sinds de geboren Bosschenaar (1953) in 1984 zijn entree maakte in de Maarssense politiek, fluistert het rond in het welgestelde dorp aan de Vecht. Swane lijkt er tot nu toe weinig hinder van te ondervinden: in 2003 werd hij nog tot fractievoorzitter van de VVD in de Provinciale Saten gekozen. Wel was er dat ene akkefietje in 1994. Toen moest Swane kortstondig als raadslid het veld ruimen. Uit een anonieme brief bleek dat hij illegaal had uitgebouwd op zijn landgoed in Oud-Zuilen. Maar hij kwam terug op het stadhuis.

De laatste jaren waren er anonieme aantijgingen. Op de bureaus van burgemeester Hans van der Sluijs (VVD), de Utrechtse commissaris van de Koningin Boele Staal (inwoner van Maarssen) en andere lokale politici ploffen enveloppen met luchtfoto's, officiële documenten en brieven. De afzenders - 'een groep verontruste burgers' - wilden aantonen dat Swane als politicus niet deugt.

Een onderzoek was onontkoombaar. De burgemeester gaf, onder druk van de gemeenteraad, de opdracht de beschuldigingen te onderzoeken. Ondersteund door het Bureau Integriteit van de VNG heeft de commissie sinds de zomer van 2004 zes dossiers doorgelicht. Vandaag presenteert de commissie haar bevindingen. Gevraagd naar een reactie laat Sjoerd Swane weten geen vragen over zijn integriteit te willen beantwoorden voordat hij kennis heeft kunnen nemen van de bevindingen van deze commissie.

De zaken variëren van vriendjespolitiek, dubieuze vastgoedtransacties tot belangenverstrengeling. Meestal gaat het om bouwprojecten. De afgelopen jaren is er behoorlijk wat gebouwd in Maarssen, waar voor elke vierkante meter grond flink moet worden betaald.

Een van de onderzochte zaken betreft een 'privé-lening' van bijna 250 duizend euro die Swane vorig jaar heeft afgesloten bij de Arnhemse projectontwikkelaar Tom Westermeijer. In 2002 deed het bedrijf van Westermeijer nog zaken met de gemeente Maarssen bij de ontwikkeling van een grote bouwlocatie. Swane was als politicus actief betrokken bij dit project. Westermeijer: 'Er is hier geen sprake van voor-wat-hoort-wat. Het betreft puur een zakelijke lening aan een goede relatie van mij. Bovendien is de lening al bijna afbetaald.'

Ook de relatie met de Maarssense zakenman Jan-Dirk Paarlberg is onder de loep genomen. Paarlberg is eigenaar van de kapitale buitenplaats Bolenstein in het centrum van Maarssen. Swane voerde enkele jaren terug namens Paarlberg onderhandelingen met de gemeente Maarssen over de aankoop van een stuk grond. Als fractievoorzitter van de VVD keurde hij in de raad zijn eigen onderhandelingsresultaat goed.

Paarlberg laat via zijn advocaat weten dat Swane nooit op de loonlijst heeft gestaan. Wel bevestigt Paarlberg dat tussen hem en Swane in het verleden zakelijke contacten hebben bestaan.

Johan Hofland, van het gelijknamige bedrijf in tuinmachines, vertelt in een videoreportage op de website van de Volkskrant hoe hij bij Swane thuis een kloofmachine ter waarde van 2112 euro afleverde en de rekening moest doorsturen naar Bevanos, een firma die met de gemeente Maarssen een contract heeft voor het verrichten van straatwerkzaamheden. Directeur Bert van Os van Bevanos ontkent de transactie niet, maar kan zich de exacte omstandigheden niet meer herinneren. 'Misschien had Swane de machine in bruikleen.'

Roept Swane als lokaal politicus de nodige weerstand op, als zakenman is zijn reputatie weinig beter. 'Swane is een grote boef. Hij probeert iedereen een oor aan te naaien', zegt Antoinette Vriesekoop van het coachingbureau Key2coaching. Vriesekoop vervulde twee jaar geleden bij Swanes uitgeverij Aurum een coachingopdracht. 'Ik stuitte al heel snel op allerlei onsmakelijke zaken. De godsganse dag werd er door schuldeisers gebeld waar hun geld bleef. En het arme personeel zich maar in allerlei bochten wringen.'

Zelf kreeg ze aanvankelijk ook niet betaald. 'Typisch Swane.' Nadat Vriesekoop dreigde het faillissement van Swanes bedrijf aan te vragen kreeg ze alsnog haar geld.

Twee voormalige managers van zijn uitgeverij bevestigen los van elkaar een beeld, waarin Swane er een losse betalingsmoraal op nahoudt. 'Over de oplage en het aantal abonnees van het glossyblad Talkies wordt keihard gelogen. Met de werkelijke cijfers zou geen adverteerder te vinden zijn.' Ook worden volgens hen de jaarrekeningen opgepoetst en wordt er zwart uitbetaald aan freelance-journalisten.

Brigitte Midavaine, hoofdredacteur van Talkies en net als Swane mede-eigenaar van de glossy, bestrijdt met klem alle aantijgingen. 'Swane is een hardwerkende en eerlijke zakenman. Anders zou ik geen zaken met hem doen.' Over de schuldeisers zegt ze: 'Dat heeft te maken met een scherp liquiditeitsbeheer. Iedereen krijgt uiteindelijk betaald.'

Swane is vanmorgen als eerste ingelicht over de conclusies van de commissie die onderzoek deed naar zijn integriteit. Over twee weken zal blijken wat de gevolgen zijn voor zijn politieke loopbaan; op 12 april staat het rapport op de agenda van de gemeenteraad.