'Niets wees op afpersing'; Misdaad Nieuwe Holleeder-verdachte

Financieel specialist Ad van Tatenhove werd vorige week vrijdag gearresteerd. Justitie verdenkt hem van betrokkenheid bij de afpersing van Willem Endstra. Vrij Nederland had inzage in eerdere verhoren met adviseur Van Tatenhove.

Vrij Nederland, 30 september 2006

Hij is een keurige zelfstandige uit het Gooi, die fiscaal recht studeerde aan de Universiteit van Leiden. Hij is getrouwd, heeft drie kinderen en een bloeiende onderneming. Ad van Tatenhove (1962) is de vleesgeworden witteboordencrimineel. Althans in de ogen van justitie. Hij is verdachte in de zaak tegen Willem Holleeder en wordt gezien als de architect van de betalingsstructuur tussen de vermoorde vastgoedhandelaar Willem Endstra en diens oud-collega Jan-Dirk Paarlberg. Endstra betaalde naar eigen zeggen - hij schreef het op in een geheim dagboek - miljoenen euro's aan multimiljonair Paarlberg, geld dat uiteindelijk bedoeld was voor de Heineken-ontvoerder.

Ad van Tatenhove had meerdere klanten uit het dossier-Holleeder. Hij adviseerde zowel Paarlberg als Endstra, maar werkte ook voor een bedrijf van de Oostenrijkse kristalfamilie Swarovski. Endstra was bevriend met de Swarovski's. Ze kochten van hem onder andere het World Fashion Centre en waren samen met de vastgoedman betrokken bij de koop van het Scheveningse Kurhaus.

Geldstromen

Kort na moord op Endstra op 17 mei 2004, wordt Van Tatenhove gehoord door de financieel rechercheurs van het Amsterdamse korps. Ze zijn volop bezig om de geldstromen van en naar de geliquideerde vastgoedman in kaart te brengen. De jurist Van Tatenhove vertelt hoe hij Paarlberg heeft geadviseerd over diens offshore-activiteiten (vennootschappen op bijvoorbeeld de Maagdeneilanden en de Antillen). Paarlberg gebruikte dergelijke 'Antilliaantjes' en 'Limiteds' voor investeringen in Nederland, onder andere om zijn zaken met Endstra af te wikkelen. En dat mocht Van Tatenhove organiseren.

Wat is de kern van het probleem in de jaren 2002 en 2003 betaalde Endstra in tien overboekingen zeventien miljoen euro, deels aan overzeese vennootschappen van Paarlberg en deels op diens anonieme nummerrekening in Zwitserland. Justitie denkt dat de miljoenen die met deze transactie zijn gemoeid, door Endstra onder dwang zijn betaald. Maar Van Tatenhove en zijn opdrachtgever Paarlberg komen in de zomer van 2004 beiden bij de recherche met een heel ander verhaal. Zij zeggen dat het geld dat Endstra naar Paarlbergs buitenlandse vennootschappen stuurt, een oude schuld betreft. Endstra en Paarlberg hadden in het verleden samen een belang in de jachthaven van IJmuiden. Eind jaren negentig wilde Paarlberg dit belang kwijt en nam Endstra het over. Maar volgens Paarlberg kon zijn voormalig zakenpartner het overgehevelde aandeel op dat moment niet betalen. Pas lang daarna, in 2002 en 2003, moest de later vermoorde ondernemer de schuld alsnog inlossen. Vandaar dat de vele miljoenen op Paarlbergs rekening terecht zijn gekomen.

Dat voor die constructie is gebruik gemaakt van vennootschappen op de Antillen, de Maagdeneilanden en in Panama, is volgens financieel adviseur Van Tatenhove niet zo vreemd. Volgens hem wilde zijn opdrachtgever niet worden geassocieerd met Endstra, die toen al in opspraak was geraakt als 'bank van de onderwereld'. Van Tatenhove benadrukt in zijn verhoren keer op keer dat het een zakelijke transactie is geweest tussen twee bevriende vastgoedmannen, waarbij volgens hem geen onvertogen woord is gevallen en waarbij naar zijn mening geen sprake was van afpersing.

Gedwongen

Dat is de rode draad in Van Tatenhove's verhaal bij de politie in 2004. Toch zijn er enkele opvallende uitspraken in de vele verklaringen van de financieel adviseur. Bijvoorbeeld dat Endstra hem in 2002 heeft verteld bang te zijn voor topcrimineel John Mieremet. Deze gaf in 2002 het roemruchte interview waarin hij Endstra de 'bank van de onderwereld' noemde. Mieremet zei dat hij nog miljoenen te goed had van de vastgoedhandelaar. 'Endstra was bang de vorderingen van Mieremet niet terug te kunnen betalen. Hij was bang voor de acties van justitie en van de mensen die hem schijnbaar afpersten.' En verderop in de verhoren staat er dan ineens: 'Er waren vorderingen van partijen als Mieremet en/of Holleeder. Hij heeft wel die namen genoemd, maar tegen mij nooit concreet uitgewijd.'

Van Tatenhove vond het een vreemd verhaal en ging op zijn beurt maar eens polshoogte nemen bij zijn klant Paarlberg, eens kijken of die iets wist van afpersingen. 'Waarop Jan-Dirk mij heeft meegedeeld dat hij zelf nooit zou afpersen. Als hij betrokken zou zijn bij financiele transacties in het kader van afpersing, dat hij dat dan alleen gedwongen zou doen.' En toen begon het te kriebelen bij Van Tatenhove Hij was niet meer zeker van de onschuld van de transacties waar hijzelf de structuur voor had bedacht. De financieel adviseur is naar eigen zeggen gaan 'nadenken' en zag ineens andere mogelijkheden. 'Of Jan-Dirk helpt Wim met het apart zetten van gelden voor Wim (...) ten tweede, dat ook Jan-Dirk wordt afgeperst.'

Grote neus

In een later verhoor meldt hij ook nog dat Paarlberg heeft gezegd dat 'hij aan de betalingen wel moest meewerken'. Tenslotte verklaart de vorige week opgepakte fiscalist over een vreemde anekdote. Paarlberg heeft hem eerder verteld dat hij in zijn woonplaats Londen bezoek heeft gehad van 'de man met de grote neus'. Het ging volgens Van Tatenhove om bezoek dat Paarlberg 'absoluut niet prettig vond'. De adviseur ging er vanuit dat het hier Holleeder betrof (wiens bijnaam De Neus is), maar heeft het niet expliciet aan Paarlberg voorgelegd. 'Ik vond het ook niet kies om daarover door te vragen.'

Raadsels, raadsels. Wat er werkelijk achter zit, daar komen de rechercheurs in de zomer van 2004 ook niet uit. Zij baseren zich vooral op de dagboekaantekeningen van Endstra en een door hem afgelegde verklaring bij een notaris die beide wijzen op gedwongen betalingen. Bijvoorbeeld als Endstra schrijft dat hij 'onder dwang' tekent, zegt hij dat Paarlberg dit weet en dat deze ook 'onder dwang handelde'. Maar nogmaals, Van Tatenhove heeft het allemaal niet gezien. 'Het was in mijn beleving een reele, tussen partijen overeengekomen schuld.'

Probleem voor justitie is om de cirkel rond te krijgen. Weliswaar zijn er onduidelijke geldstromen van Endstra naar Paarlberg, maar zijn er ook miljoenen van Paarlberg naar Holleeder gegaan Justitie hoopt met de arrestatie van Van Tatenhove meer duidelijkheid in deze zaak te krijgen.